Door Marco Heijstek
Waar mensen samenwerken of samenleven, ontstaat vroeg of laat gedoe. Iedere ondernemer of directie herkent dat. Van de directiekamer tot de werkvloer, zelfs in de beste teams ontstaan irritaties. Dat heeft vaak niks te maken met hoe er gecommuniceerd wordt, dat is vaak helder en duidelijk. De ander echt willen horen, daar ligt vaak de uitdaging. Al snel verzandt een discussie of irritatie in een welles – nietes discussie. Soms met ontslag als gevolg. Dan denk ik: ‘had wat beter naar elkaar geluisterd…’
Het eerste wat gebeurt bij het lezen van deze blog, is het ontstaan van de vraag of wat hier staat eigenlijk wel echt klopt. Daarbij gaat iedereen uit van zijn of haar eigen referentiekader. Als ik opschrijf: een olifant is roze of gras is blauw, ontstaat al gauw de conclusie: onzin! Nietes! We weten allemaal dat een olifant grijs is en dat gras groen is. Maar wat als mijn zoon gedroomd had over een roze olifant en blauw gras en dat ik dit wilde vertellen… Dan zeg ik: welles! In zijn droom wel.
Kortom, iedereen begint met checken of wat de ander zegt ook daadwerkelijk wel klopt of kan kloppen bij wat je al weet. Het vraagt iets van mij om de ander echt te willen horen. Bereid zijn om de ander te willen begrijpen en zijn of haar zienswijze er te laten zijn.
De tweede hobbel die ik moet nemen: wil je wel lezen wat ik hier op schrijf? Misschien moet je er wel wat mee, en heb je daar helemaal geen zin in. Of is de taal die ik gebruik wel veel te soft en hou je veel meer van heldere korte en daadkrachtige taal. Niet lullen maar poetsen. “Al dat empathische gedoe, daar heb ik niks mee…”
Communicatie en samenwerken loopt dan spaak op tegengestelde behoeften of verwachtingen. Het echt luisteren naar de ander wordt geblokkeerd door misschien wel te veel op jezelf gericht te zijn. Het samenwerken of communiceren laten domineren door mijn eigen verwachtingen steeds te verdedigen of op de voorgrond te stellen.
Schrijven over roze olifanten of blauw gras zal niet zo snel leiden tot heftige emoties. Er zijn vaak genoeg momenten waar emoties wel een belangrijke rol spelen. Afgelopen week werd in een teamvergadering een idee van mij door een collega aan de kant geschoven. Nog voor ik was uitgesproken, klonk er al: ONZIN! Irritatie, boosheid, afwijzing en verdriet vlogen door mijn lijf. Ik had geen enkele behoefte meer om te begrijpen waarom hij het onzin vond. Laat staan dat ik bereid was om mijn idee verder toe te lichten. Laat maar zitten, dan niet…
Emoties hebben een veel grotere rol in hoe wij communiceren, luisteren of samenwerken. Onze reacties vinden veel vaker een oorsprong in onze emoties. Denk maar aan de drieslag: flight, fight en freeze (vluchten, vechten of bevriezen). Acties die worden ingezet op basis van instinct en emoties, zoals: angst bij gevaar, woede bij onrecht, etc.
Samenwerken, goed communiceren en luisteren heeft dus alles te maken met jou en mij als persoon. Wie ik ben, hoe ik denk en wat ik voel. Daarom durf ik de stelling aan:
Communicatie is een mentaliteitsuitdaging
Het is veel vaker een mentaliteitsissue, dan daadwerkelijk niet goed kunnen communiceren. Ben jij, ben ik bereid de andere echt te horen? Te begrijpen wat hij zegt of wat zij eigenlijk verwacht? Dat vraagt wat van mij. Ben ik bereid te luisteren? Dat heeft alles met mentaliteit te maken!
Als coach bij Kieboom, word ik geregeld gevraagd om iemand te helpen bij ‘beter’ communiceren. De echte ontwikkeling is vaak te realiseren in het collectief van het team of afdeling. Natuurlijk helpen we de coachee bij het luisteren naar zichzelf en te luisteren naar de ander. Echter, als de context van de coachee niet bereid is om hem of haar te horen, heeft de coaching minder of weinig rendement.
Heeft u te maken met een uitdaging in uw team of directiekamer? Het zou zomaar kunnen dat er iets speelt als ‘welles – nietes’, of elkaar niet kunnen horen omdat er emoties en verwachtingen in de weg staan. Hoe kunnen we jou helpen echt naar elkaar te luisteren?